Poznańska Cytadela to kawał miejskiej historii. Miejsce absolutnie magiczne, o wielu kontrastach. Niegdyś największy artyleryjski fort Europy, obecnie ulubione miejsce rekreacyjne poznaniaków. Zapraszamy do świata, gdzie historia splata się z teraźniejszością…
Cel budowy twierdzy poznańskiej i jej rola na przełomie wieków
Opisując Cytadelę w Poznań przewodnik nie sposób wrócić do XIX wieku, a dokładniej 1828 roku, kiedy to ruszyły pierwsze prace na Wzgórzu Winiarskim. Przypomnijmy, że były to czasy okupacji pruskiej. Żołnierze z ramienia zaborców pojawili się w sercu Cytadeli – Forcie Winiary dopiero sześć lat później. Koncepcja budowy twierdzy artyleryjskiej była efektem tego, że wrogie sobie mocarstwa Prus i Rosji, dzieliła granica przebiegająca kilkadziesiąt kilometrów na wschód od Poznania. Znaczenie militarne współczesnej poznańskiej Cytadeli było przez pierwsze lata jej funkcjonowania niewielkie. Poznańska twierdza artyleryjska pełniła raczej rolę „straszaka”, zapory trudnej do przebycia w razie inwazji wojsk rosyjskich. Potwierdzają to niezbite fakty. W XIX wieku poza ćwiczeniami, żołnierze twierdzy nie uczestniczyli w żadnej operacji wojskowej. Podobnie było podczas I wojny światowej, poza jednym niewielkim epizodem. Cytadela poznańska odegrała za to ważną rolę w Powstaniu Wielkopolskim, co warte podkreślenia jedynym zakończonym sukcesem w historii Polski. Polacy zdobyli ją z marszu, przy wydatnej pomocy Niemców. Kiedy wybuchły pierwsze walki, okazało się, że radiostacją główną, przekazującą informację do wojsk pruskich, która znajdowała się na terenie twierdzy zarządzali… Polacy. Korzystając z okazji, wojska powstańcze nie miały problemu, by poradzić sobie z załogą twierdzy, szybko ją rozbrajając.
Poznańska twierdza miejscem egzekucji
W latach 1919-1939 w Cytadeli stacjonowały wojska polskie, specjalizujące się w nasłuchu i prowadzeniu działań szpiegowskich. Podczas kampanii wrześniowej fort zajęli Niemcy. Test wytrzymałości fortyfikacji poznańskiej przypadł w 1945 roku, kiedy znalazł się on pod ostrzałem zmierzającej w stronę Berlina Armii Czerwonej. Natarcie na Poznań przeprowadziły wojska 1 Frontu Białoruskiego Gieorgija Żukowa, a także 1 Frontu Ukraińskiego dowodzonego przez Iwana Koniewa. Kernwerk – jak potocznie mówili o twierdzy Niemcy, stanowił ostatni punkt oporu wojsk niemieckich. Ciekawostkę może stanowić fakt, że obroną twierdzy, w sposób zdalny dowodził sam Reichsfurer SS – Heinrich Himmler poprzez oddziały tzw. Armii Zapasowej, jednak jednostki Volkssturmu okazały się zbyt słabe by zatrzymać rosyjski walec.
Pan życia i śmierci w Wielkopolsce Arthur Greiser, gubernator Poznania był negatywnym bohaterem jeszcze jednego wielkiego wydarzenia w historii poznańskiej twierdzy. To właśnie na Cytadeli stracił życie przez powieszenie. Wstrząsające widowisko, które zostało uwiecznione podczas transmisji na żywo, miało miejsce 21 lipca 1946 roku i do dziś jest ostatnią publiczną egzekucją w historii powojennej Europy. Wyrok wykonany na zboczach zniszczonej od rosyjskich pocisków twierdzy, oglądało dziesiątki tysięcy poznaniaków, bijąc przy tym brawo, a także spożywając napoje i biesiadując. Tak skończył się pewien rozdział wojenny w życiu twierdzy Cytadela.
Współczesna Cytadela
Na początku lat 70-tych w miejscu twierdzy powstał największy miejski park. Obecnie oprócz Pomnika Bohaterów i monumentalnych schodów znajduje się tutaj Muzeum Uzbrojenia i Muzeum Armii Poznań z wieloma interesującymi eksponatami. Niegdyś potężna artyleryjska twierdza jest ulubionym miejscem rekreacyjnym mieszkańców Poznania. Jako przewodnik po Poznaniu podejmę się z chęcią oprowadzenia po Cytadeli, racząc Państwa ciekawostkami i historią tej niewątpliwej atrakcji turystycznej, którą każdy z Was powinien zobaczyć.
Więcej informacji o Poznaniu znajdziesz tutaj: https://semtim.pl/poznan/